Verende voorvorken - meer comfort en prestaties voor MTB's, trekking- en gravelbikes

In principe werkt een verende voorvork op een fiets altijd op dezelfde manier – of het nu om een mountainbike of een trekkingbike gaat. Zoals alle fietsvorken hebben ook verende vorken twee vorkpoten, die meestal verdeeld zijn in twee dompelbuizen en twee standpijpen. De standpijpen steken in de dompelbuizen en kunnen erin veren. In de dompelbuizen zit aan de ene kant de vering, aan de andere kant de demping. De vering werkt traditioneel met een stalen veer of door middel van een luchtkamer - komt er een schok van de ondergrond, wordt het veerelement samengedrukt en wordt de vork in elkaar gedrukt.

Om te voorkomen dat de vering na deze impuls ongecontroleerd in de uitgangspositie terugspringt, en om onnodig wippen bij de geringste impuls te voorkomen, heeft een verende vork ook een demping. Dit is een met olie gevulde cartridge, waarin de olie tijdens de compressie en de rebound door ventielen wordt gedrukt. Dit vertraagt de snelheid van compressie en rebound en verhoogt het comfort. Bij verende vorken van hogere kwaliteit kun je de sterkte van de demping zelfs aanpassen.

Als fietsonderdeel ontwikkeld in het begin van de jaren negentig, werden in de eerste verende fietsvorken stalen veren gebruikt - vandaar de naam verende vork. De stalen veer wordt door bodemcontact samengedrukt. Om de vering aan te passen aan het gewicht van de berijder worden veren met verschillende hardheden gebruikt. Bij goede stalen verende vorken kun je de veer nog steeds met een schroef voorspannen, waardoor hij harder of zachter wordt. Met stalen verende vorken reageert de vering gevoelig en gelijkmatig, maar deze vorken zijn relatief zwaar. Stalen veren komen tegenwoordig vooral voor in verende vorken op MTB's voor freeride en downhill of in zeer goedkope verende vorken.

De meest voorkomende verende vorken hebben tegenwoordig een luchtkamer als vering. Bij schokken wordt deze luchtkamer samengedrukt - net als bij de vorken met een stalen veer. De voordelen zijn het aanzienlijk lagere gewicht en de gemakkelijkere aanpassing aan verschillende berijders. Met een vorkpomp kun je de hardheid van de luchtvering gemakkelijk aanpassen aan het gewicht van de rijder en je persoonlijke wensen.

Of je nu met staal- of met luchtvering rijdt, je kunt het veringselement weliswaar aanpassen aan het gewicht van de berijder, maar dat verandert niets aan de snelheid waarmee de vering samengedrukt wordt en weer terugveert. Een vork die te snel terugveert kan bijzonder problematisch zijn, omdat het voorwiel dan snel het contact met de grond verliest. Om hier grip op te krijgen hebben de meeste verende vorken een zogenaamd rebound-dempingssysteem. Dit bestaat uit een met olie gevulde cartridge, die in de vork is geïntegreerd. Wanneer de vering terugkeert in zijn oorspronkelijke stand, moet deze olie door een ventiel en beïnvloedt zo de snelheid van de rebound. Deze rebound-demping regelt dus, hoe snel de vork na het inveren weer in zijn uitgangspositie terugveert.  Bij vorken van hogere kwaliteit kun je de uitgaande demping individueel van buitenaf instellen.

Vooral bij verende vorken bij MTBs komt naast rebound-demping ook compressiedemping voor. Daarbij gaat het ook om een cartridge gevuld met olie, maar dit keer regelt die de snelheid tijdens het inveren en voorkomt ook, ook dat de vering gaat stuiteren, bijvoorbeeld als je uit het zadel komt tijdens het fietsen. Instelbare compressiedemping hebben MTB-veringvorken van hogere kwaliteit, en soms ook verende vorken voor trekkingfietsen of toerfietsen.

Moderne verende vorken bieden tegenwoordig veel mogelijkheden om ze in te stellen en af te stellen. In het volgende hebben we de belangrijkste kenmerken van verende fietsvorken op een rijtje gezet:

• lockout: de mogelijkheid om de vering te blokkeren, zodat de vork op een vlakke ondergrond niet kan stuiteren als je tijdens het fietsen uit het zadel komt. Je bedient de blokkering met een hendel bovenaan de vork of, bij verende vorken van hogere kwaliteit, met een hendel op het stuur
• veerweg: heeft betrekking op de afstand die de standbuizen afleggen in de dompelbuizen - met andere woorden, hoe ver de vork kan inveren. De veerweg wordt altijd aangegeven in millimeters. Bij sommige verende vorken kun je de veerweg veranderen. Bij BIKE24 vind je deze informatie altijd in de betreffende productbeschrijvingen
• rebound-demping: het deel van de demping dat de snelheid van het terugveren bepaalt. Rebound-demping is ingebouwd in elke verende vork, en de sterkte of snelheid van deze demping kun je bij hoogwaardige vorken aanpassen
• compressiedemping: het deel van de demping dat de snelheid tijdens het inveren regelt. Instelbare compressiedemping is niet gebruikelijk bij elke verende vork. Je kunt het vaak alleen individueel instellen bij verende mountainbikevorken van hogere kwaliteit
• platformdemping: bij hoogwaardige verende vorken zorgt dit ervoor dat langzaam optredende belastingen, zoals het heen-en-weerschommelen als je tijdens het fietsen uit het zadel komt, worden gedempt, waardoor het rijgedrag soepeler wordt. Dit betekent dat de vork pas inveert bij hogere belastingen waarbij de vering echt nodig is.

Verende vorken kun je grofweg verdelen in twee grotere categorieën: verende vorken voor mountainbikes en verende vorken voor trekking/stads/tourfietsen. Oorspronkelijk werden verende vorken uitgevonden voor mountainbikes, en een MTB zonder verende voorvork is tegenwoordig een zeldzaamheid. Daarom is er in dit segment een enorme keuze aan verende fietsvorken voor elk gebruiksgebied. Of het nu gaat om een klassieke verende vork voor MTB's, voor downhill of een high-end verende vork voor 29-inch-fietsen - verende vorken voor MTB's bieden veel veerweg, afhankelijk van het gebruiksgebied tussen 100 en ongeveer 200 millimeter. Verende vorken voor MTB's bieden meestal veel instelmogelijkheden voor vering en demping, om de vering optimaal aan te passen aan het gewicht van de berijder, de rijstijl en het terrein. Ook de veerweg kun je vaak aanpassen.
Het is dan ook niet verwonderlijk dat innovaties op het gebied van fietsvering meestal als eerste worden gepresenteerd voor veervorken voor MTB's.

Verende vorken voor trekking-, city- en urban bikes hebben minder veerweg, waarbij ongeveer 45 tot 100 millimeter gebruikelijk is. Meestal heb je hierbij ook niet zo veel instelmogelijkheden. Maar die heb je ook helemaal niet nodig, want de eisen van het terrein bij klassieke trekking-fietstochten zijn niet zo extreem als bij mountainbike-avonturen.

De meeste verende vorken bestaan uit twee dompel- en standbuizen die zich parallel aan de linker- en rechterzijde van het voorwiel bevinden - zoals een starre vork, maar dan met vering in deze buizen. Een klein aantal verende vorken hebben echter twee starre vorkbladen, waarbij de vering boven de vorkkroon is geplaatst, direct onder de balhoofdbuis van het frame - deze staan bekend als "headshock". En minstens zo exotisch zijn verende vorken die slechts aan één kant een dompelbuis en standbuis hebben - de zogenaamde „lefty“-vorken.

Voor welke fiets je ook een verende vork zoekt, je moet op allerlei afmetingen letten, zodat de nieuwe verende vork op jouw fiets past. In het volgende hebben we de belangrijkste maten waarop je moet letten bij het kopen van een verende fietsvork samengevat:

• wielmaat: de verende vork moet passen bij de diameter van de wielen - er zijn verende vorken voor wielen van 20 inch tot 28/29 inch
• veerweg: de veerweg van de nieuwe vork moet overeenkomen met de veerweg van de eerder gemonteerde vork; maximaal 10 millimeter meer of minder is toelaatbaar als de inbouwlengte van de vork ongewijzigd blijft
• montagelengte: dit is de maat tussen de as en de bovenrand van de vorkkroon - met andere woorden, de lengte van de vork. Als de inbouwlengte van de verende vork afwijkt van de vorige, heeft dat meestal een nadelige invloed op het rijgedrag van de fiets
• diameter stuurbuis: de stuurbuis is de bovenste buis van de verende vork, die in de balhoofdbuis van het frame wordt gestoken. De gebruikelijke maat is 1 1/8 inch, sommige verende vorken voor MTB's hebben een zogenaamde conische stuurbuis met 1 ½ inch aan de onderkant en 1 1/8 inch aan de bovenkant. Verende vorken in oudere fietsen kunnen echter ook een rechte stuurbuis hebben met een continue diameter van 1 of 1,5 inch
• stuurbuislengte: de stuurbuis moet even lang zijn als de balhoofdbuis van het frame + balhoofdstel + stuurpen + spacers. Als je een bestaande verende vork wilt vervangen, gebruik dan de stuurbuislengte van de oude vork als richtlijn
• asstandaard: de uitvaleinden van de vork moeten passen op de naaf of as van het voorwiel. De asstandaard bestaat uit twee getallen: asdiameter x naafbreedte. Daarbij komt de afstand tussen de naafflenzen (bevestigingspunt van de spaken) en de positie van de remschijfbevestiging. Dus bijvoorbeeld voor een Boost-naaf met 15 mm asdiameter en een 110 mm brede naaf: 15 x 110
• rembevestiging: ook de rem heeft een geschikte bevestiging op de verende vork nodig: enerzijds is er de klassieke velgrem, anderzijds zijn er bij schijfremmen de Postmount- (veel gebruikt) en IS2000-standaard (tegenwoordig nog maar zelden gebruikt)

Heeft een e-bike een speciale verende voorvork nodig? Gezien de hogere snelheden en krachten die op een e-bike optreden, hebben sommige fabrikanten speciale verende voorvorken voor e-bikes ontwikkeld. Deze lijken sterk op solide verende vorken voor mountainbikes, maar hebben een nog stabieler chassis. In het algemeen werkt echter elke solide verende voorvork ook in een e-bike. Zoals bij elke fiets moet de verende vork voor een e-bike aan alle hierboven beschreven afmetingen voldoen. Daarom vind je bij BIKE24 een grote keuze aan verende voorvorken voor e-bikes.

Let op: voor s-pedelecs en e-bikes tot 45 km/u moet je letten op de typegoedkeuring. Volgens deze moeten nieuwe onderdelen expliciet overeenkomen met de onderdelen die in de typegoedkeuring van de snelle e-bikes vermeld staan. Afhankelijk van de fabrikant en het model zijn er lijsten met goedgekeurde verende vorken.

Om zelf een verende vork te monteren heb je enig speciaal gereedschap nodig. In ons assortiment vind je een goed gesorteerde basisuitrusting aan fietsgereedschap, maar ook specifieke fietsvorkaccessoires zoals voorvorkolie of afdichtingssets. Een must voor elke mountainbiker zijn ook schokpompen om de luchtgeveerde vork af te stellen.

• Er is een enorm aanbod aan verende fietsvorken. Ze zijn te verdelen in verende vorken voor stads- en toerfietsen, met maximaal 85 millimeter veerweg, en verende vorken voor mountainbikes, met minstens 100 mm veerweg.
• Goedkopere verende vorken hebben meestal een stalen veer, verende vorken van hogere kwaliteit hebben luchtvering, wat gewicht bespaart.
• Om ervoor te zorgen dat de vork bij de fiets, de wielen en het remsysteem past, moet je bij aankoop veel afmetingen in het oog houden. De belangrijkste afmetingen zijn de bijbehorende wielmaat, de asstandaard en de inbouwlengte.
• Het moet altijd mogelijk zijn om de veerstijfheid van een verende vork aan te passen aan het gewicht van de berijder. Bij luchtgeveerde vorken gaat dat gemakkelijk met een schokpomp; bij stalen verende vorken gebeurt dat met een veerwissel en voorspanningsfunctie.
• Verende vorken van hogere kwaliteit bieden verdere dempingsmogelijkheden - zo kun je de vork optimaal aanpassen aan het gewicht van de berijder en het terrein.