Fietstandwielen - alles wat je moet weten over de tandwielen op je fiets

Volgens de Dikke Van Dale is het rondsel "het kleinste van twee samenwerkende wielen". Voor fietsen betekent dit: het achterste tandwiel van de kettingaandrijving is het rondsel, het voorste tandwiel wordt het kettingblad genoemd. Alle fietsen met slechts één versnelling (singlespeed) of met naafversnellingen hebben slechts één tandwiel op de naaf van het achterwiel - ongeacht of het een conventionele fiets of een e-bike is. Bij derailleurversnellingen met meerdere versnellingen zijn altijd meerdere rondsels samengevoegd; het geheel heet dan een tandwielset of tandwielpakket, maar wordt ook gewoon een cassette genoemd.

Afhankelijk van het aantal versnellingen heeft de tandwielenset een overeenkomstig aantal tandwielen. Bij cassettes zijn er altijd meerdere gradaties mogelijk, dus combinaties van rondsels. Tegenwoordig worden, vooral bij bijzonder hoogwaardige tandwielsets, alle rondsels in één deel samengevoegd. Bij oudere derailleursystemen is het echter ook mogelijk om afzonderlijke rondsels of verschillende combinaties van rondsels te combineren. Op die manier kun je zelf de gradatie van de derailleur bepalen.

Ongeacht of het een enkel rondsel is of een cassette - het geheel moet worden bevestigd aan het freewheelhuis aan de achterwielnaaf. Daar zijn verschillende normen voor. Je moet dus op een aardig aantal dingen letten om het juiste rondsel of de juiste cassette voor jouw fiets te vinden. Maar maak je geen zorgen: het is niet zo ingewikkeld als het op het eerste gezicht lijkt. Hieronder leggen we uit waar je op moet letten om het juiste model voor je fiets of e-bike te vinden - ongeacht of je een fiets met derailleurversnellingen hebt of een fiets met alleen één rondsel.

Een rondsel of tandwielset moet passen op het freewheel van de achterwielnaaf waarop je het wilt monteren. Daar zijn verschillende normen voor, die door de betreffende schakelgroepfabrikant worden gespecificeerd. Een tandwielset kan zes tot dertien tandwielen hebben. Ook hier geeft de fabrikant van de groep precies aan om hoeveel rondsels het gaat. Het aantal afzonderlijke rondsels in een cassette hangt af van het aantal versnellingen waarvoor de achterderailleur is ontworpen. Er zijn ook verschillende gradaties - met andere woorden, de grootte van de afzonderlijke rondsels in een cassette varieert. En natuurlijk zijn er talloze fabrikanten van tandwielsets: naast de leveranciers van complete derailleursystemen - zoals Shimano, Sram en Campagnolo - zijn er talloze andere fabrikanten die cassettes en rondsels voor gangbare tandwielgroepen aanbieden.

Cassettes met zes tot dertien rondsels zijn gebruikelijk, dat wil zeggen voor schakelsystemen met zes tot dertien versnellingen. De meeste moderne derailleurs hebben negen tot twaalf versnellingen. Als je een cassette wilt vervangen, tel dan gewoon hoeveel rondsels de momenteel gemonteerde cassette heeft. De nieuwe tandwielset moet ook hetzelfde aantal rondsels hebben.

Afhankelijk van de fabrikant gebruiken rondsels of tandwielsets verschillende freewheel-standaarden - dat wil zeggen, de manier waarop ze aan de naaf van het achterwiel zijn bevestigd. Nogmaals, kijk goed wat er momenteel op je fiets is gemonteerd - het nieuwe tandwiel of tandwielset moet dezelfde freewheel-standaard hebben. De meest gangbare standaard van cassettes voor derailleurs is Shimano/Sram HG. Er is ook Sram XD/XDR. Naafversnellingen met één rondsel gebruiken schroefrondsels - let er daarom ook op, welke montagestandaard de fabrikant van de op jouw fiets gemonteerde naaf gebruikt.

Ongeacht of een rondsel is gemonteerd op een naafversnelling, op een singlespeed-fiets of bij een derailleurversnelling op je fiets: de combinatie van het kettingblad en het op dat moment gebruikte rondsel waarop de ketting ligt, bepaalt het verzet van de aandrijving op je fiets of e-bike. Het verzet is de verhouding tussen het aantal tanden op het kettingblad en het rondsel. Hoe groter het rondsel, dus hoe meer tanden het heeft, hoe lichter het verzet, dus hoe minder meters je aflegt met één crankomwenteling. Hoe kleiner het rondsel, dus hoe minder tanden het heeft, hoe zwaarder het verzet en hoe meer meters je aflegt per crankomwenteling. Bij een singlespeed-fiets is de grootte van het rondsel dus uiterst belangrijk; bij een fiets of e-bike met naafversnellingen is het bepalend voor het bereik waarbinnen de versnellingen werken. Bij derailleurversnellingen bepaalt de grootte van de afzonderlijke rondsels de gradatie van de versnellingen, waarbij het kleinste en grootste tandwiel de spreiding van het geheel bepalen.

In het algemeen kun je het beste blijven bij het aantal tanden van het momenteel gemonteerde rondsel of van de bestaande cassette, als je tot nu toe tevreden bent over het schakelen. Iets veranderen kun je, als je een lichtere versnelling nodig hebt. Bij derailleurversnellingen moet je er echter op letten, hoe groot het grootste rondsel maximaal mag zijn - dat kun je vinden in de technische specificaties van de fabrikant van je achterderailleur. En in het algemeen: als je de grootte van het rondsel verandert, heb je ook een navenant langere ketting nodig - overigens vind je in het assortiment bij BIKE24 een grote keuze aan geschikte fietskettingen.

Als je de criteria voor je nieuwe rondsel of cassette hebt bepaald, is het tijd om het model te kiezen. Veel fabrikanten van tandwielsets bieden verschillende cassettes aan voor hun versnellingssystemen. Daarnaast zijn er externe leveranciers die tandwielen en dergelijke leveren. Verschillen zijn er echter niet alleen in model of aantal tanden, maar ook in het materiaal: de meeste rondsels zijn van staal - het beste compromis tussen een goede duurzaamheid en een redelijk gewicht. Aluminium en titanium zijn lichter dan staal, maar deze materialen zijn zachter en daardoor aan meer slijtage onderhevig. Lichtere rondsels of tandwielsets zijn meestal duurder en zijn vooral zinvol voor bijzonder hoogwaardige racefietsen en dergelijke.

In principe is het monteren van een rondsel of fietscassette geen hekserij: de onderdelen worden op de naaf van het achterwiel geschroefd of gestoken en met een ring vastgezet. Je hebt echter speciaal gereedschap nodig om ze los en vast te draaien. Voor naven met een freewheel heb je ook een tegenhouder nodig, ook wel kettingzweep genoemd. Ook hier zijn er talloze standaarden - afhankelijk van de fabrikant en het model van het rondsel. Je vindt in ons assortiment ook een grote keuze aan geschikt gereedschap voor het monteren van rondsels of tandwielsets.

Nu weet je alles over fietstandwielen. In het volgende hebben we de belangrijkste feiten samengevat:

• Het rondsel is het achterste tandwiel van een fietsaandrijving met ketting. In een derailleursysteem worden meerdere rondsels gebruikt. Dit wordt dan een tandwielset of cassette genoemd.
• De tandwiel(en) moeten op de naaf van het achterwiel passen, let dus op de juiste bevestigingsstandaard.
• Het aantal tanden op het rondsel bepaalt hoe licht of zwaar het verzet is: hoe meer tanden, hoe lichter, dus beter bij beklimmingen; hoe minder tanden, hoe zwaarder, dus goed voor hoge snelheden.
• Als je een nieuw rondsel nodig hebt, oriënteer je dan op het momenteel gemonteerde model. Dit geldt vooral als je tevreden was met het verzet op je fiets of e-bike.
• Als je het verzet wilt veranderen, let dan op de specificaties van de betreffende versnellingsgroepfabrikant.
• Je hebt speciaal gereedschap nodig om rondsels te monteren. Heb je dat gereedschap, kunnen ook beginners het monteren en demonteren doorvoeren.